HAMİLELİK ve YAZ TATİLİ

 

Yaz aylarının gelmesi ile anne adaylarında bir takım güçlükler artmakta, kafalardaki yanıt bekleyen sorular çoğalmaktadır.

Hamileliğin erken dönemlerinde bulantı kusma halsizlik yaz aylarını biraz daha güç geçirmeye neden olurken, gebeliğin son aylarında bebeğin büyümesi hareketlerin zorlaşması nedeniyle sıkıntılar yaşanabilir.

 

Tatil planları yapılırken gidilecek bölgenin özellikleri önceden gözden geçirilmelidir.

Hava nem  sağlık imkanları ulaşım belli başlı konulardır.

Tropikal bölgeler sıtma başta olmak üzere birtakım enfeksiyonlar açısından risk taşır bu bölgelere hamilelik esnasında seyahat mümkünse tercih edilmemelidir.

 

Konu ile ilgili anne ve baba adaylarından gelen soruları sınıflandırarak 4 başlık halinde inceleyebiliriz;

1 Hamilelikte en güvenilir seyahat nasıl olmalı?

2 Hamilelikte yazın ne yemeli nasıl beslenilmeli?

3 Yazın nasıl giyinilmeli ne tür elbiseler tercih edilmeli?

4 Yaz aylarında hamilelerin yapabileceği sporlar nelerdir? Deniz ve güneşlenme zararlı mıdır?

 

1 HAMİLELİKTE SEYAHAT:

Yaz aylarının gelmesi ile gerek aile ziyareti amacı ile gerekse tatil amacı ile seyahatler artmaktadır.

Gebeliğin 11. -36.haftası seyahat için en uygun dönemlerdir.

Düşük tehlikesi, erken doğum riski , kanama ve pıhtılaşma sorunları olan anne  adayları seyahat öncesi doktorları ile durumlarını görüşmeleri gereklidir.

Gebelikte uzun mesafelerde uçak ile seyahat tercih edilmelidir.

Bunu özel araç ile seyahatler takip eder

Otobüs ile seyahat çok sağlıklı ve konforlu değildir.

Uçak ile Seyahatte;

Seyahat mesafesi uzak ise her zaman HAVAYOLU ile ulaşım tercih edilmelidir.

Havayolu ile ulaşımda dikkat edilmesi gereken hususlar:

*Gebeliğin 28. haftasına dek anne adayları doktor raporu olmaksızın seyahat edebilirler.

*  Havalimanlarında güvenlik kapılarından geçilmesinin ispatlanmış bir zararı yoktur.

Ancak birçok anne adayı güvenlik kapılarından geçmek istemez. Bu durumda klasik üst arama talep edebilirsiniz.  güvenlik kapılarında sorun yaşanmaması, gebelik haftanızı gerekirse belgelendirmek için uçuş öncesi doktorunuzdan uçuş raporu almanız yararınıza olacaktır.

*28.- 36. hafta arası anne adayları doktor raporu ile seyahat edebilirler. Bu rapor  raporun verildiği tarihten itibaren 1 hafta süre ile geçerlidir.  Seyahat süreniz bir haftadan uzun ise dönüş için ikinci bir uçuş raporu almanız gerekebilir.

*36.hafta ve sonrasında uçabilir raporu olsa da anne adayı uçağa kabul edilmeyebilir.

*Yurtdışı uçuşlarda Türkçe ve İngilizce hazırlanan rapor hazırlanmasına dikkat edilmelidir.

*Uçak yolculukları sırasında uzun süre hareketsiz kalmak anne adaylarında kanın bacak damarları içinde pıhtılaşması ve bu pıhtının yerinden koparak akciğer, beyin gibi hayati organlara giderek burada kan akımının durmasına neden olabilir. Bu olaya  “tromboemboli” adı verilir. Bu nedenle  3 saatten fazla uzun ucuslarda;

*uzun süre hareketsiz kalınmamasına dikkat edilmeli

*yeterli miktarda  sıvı  tüketilmeli

*uzun uçuşlarda ( 3 saatin üzerinde) bacakta kan dolaşımını arttıran varis çoraplarının giyilmelidir.  Gerekli hallerde kan pıhtılaşmasını önleyici ilac tedavisi ucus oncesi alınmalıdır.

*Bu öneriler hamileliğin başından doğumdan sonra 6 haftalık süreç için geçerlidir. Doğumun gerçekleşmesi ile bir anda kanın pıhtılaşmasına olan eğilim azalmaz. Bunun için  doğumdan sonra 6 haftanın geçmesi gerekir.

*Bu öneriler tüm anne adayları için gereklidir.  Ancak anne adayında yada ailesinde  kan pıhtılaşma sorunu var ise, gebelik zehirlenmesi ( preeklampsi) bacaklarda büyük varisler söz konusu ise ek tedbirler gereklidir.

 

 

Özel Araç ile seyahatte,

***Kısa Mesafeli- şehir içi seyahatte;

11. haftadan  sonra  araç ile seyahatlerde arka koltukta oturulması ya da ön koltukta oturulacaksa emniyet kemeri ile vücut arasında küçük bir yastık bulundurulması uygundur.

 

*** Uzun Mesafeli Seyahatte;

2-3 saatte mola verilmesi,

Molalarda en az 10 dakika yürüyüş yapılması, böylelikle kan dolaşımının arttırılması,

Aracın arka koltuğunda oturulması ya da emniyet kemeri ile vücut arasında küçük bir yastık bulundurulması,

Yolculuk esnasında bol sıvı tüketilmesi,

Hafif gıdalar tüketilmesi,

Acı ekşi yağlı gıdaların tercih edilmemesi,

Kafein içeren gıdalar ( kola , kahve vb) tüketilmemesi,

Kan pıhtılaşma sorunu olan anne adaylarının varis çorabı giyerek seyahat etmesi uygundur.

2 HAMİLELİKTE BESLENME

Beslenme konusu tüm gebelik için önemli bir konudur.

Hamileliğin ilk aylarında

bulantı ve kusmalar yeterince sıvı tüketememe anne adayında halsizlik baş dönmesi bayılma ve kilo kayıplarına yol açabilir.

Anne Adayı sık sık azar azar beslenmeli , yemek içmek için kendisini zorlamamalıdır.

Birden fazla su ve sıvı gıda tüketilmesi de bulantıyı arrtırabilir. Bu nedenle sık sık azar azar su içilmelidir.

kilo kaybı fazla ise anne adayı agızdan birsey yiyip içemiyorsa SERUM tedavisi gerekebilir.

Etimek peksimet galeta tarzı gıdalar bulantılar için faydalıdır.

Bulantı için vitamin tedavisi gerekirse ilaç tedavisi verilebilir.

 

 

Hamileliğin ikinci yarısında ise

bulantı kusmalar azalır, iştah artar.

Yaz aylarında hafif gıdalar tercih edilir. Aşırı yağlı tatlı hamur işi agğır gıdalar mide sorunlarına yol açar aynı zamanda kilo artısına neden olur.

Bunun yanında bazı gıdalarda kan şekerini hızla yükselterek kilo artışı yapabilir. Dondurma tatlı mısır kumpir karpuz  masum gibi gözükse de fazlası uygun değildir.

Dondurma olarak sade dondurma haftada 2 kez 1-2 top olarak doğal sütten yapılmış olanlar tercih edilmelidir.

Salata yaz ayları için vazgeçilmez bir besindir. Ancak tere roka marul gibi yeşilliklerin iyice yıkanmasına sirkeli suda 5 dakika bekletip durulanmasına özen gösterilmelidir. Dışarıda temizliğine güvenmenilmeyen yerlerde salata tüketilmemelidir.

Besin zehirlenmeleri yumurta, krema, tavuk, yaş pasta gibi besinlerle sıklıkla karşımıza çıkar. İyi pişmiş olmasına bekletilmeden tüketilmesine dikkat edilmelidir.

3 ana 3 ara ögün olarak beslenme alışkanlığı önerilir.

Ana öğünler 08:00 12:00  18:00 gibi olabilir.

Sabah 10:00  öğleden sonra 15:00  akşam 21:00 gibi ara öğün önerilir.

Sebze , meyve tüketimi önem kazanır.  Aşırı kalorili karpuz, muz gibi meyvelerin fazla tüketilmesi önerilmez.

Proteinden zengin beslenme onem kazanır.

Kahvalti da yumurta süt peynirden biri mutlaka yer almalıdır.

Öğlen ya da aksam 1 ogunde sebze 1 ogunde et yemegı bulunmalıdır

Günlük süt ya da yoğurt tüketimi  önemlidir. Yağsız pastörize süt tercih edilir.  Süt sevilmiyorsa tüketilmek zorunda değildir. Yerine 2 kase yoğurt uygundur.

Günde en az 1 öğünde et, tavuk ya da balık tüketimi uygundur. Bunları hazırlanmasında haşlama, ızgara daha sağlıklıdır.

Balık  en az haftada bir tüketilmelidir. Deniz balıkları tercih edilir tatlı su balıklarına göre. Deniz ürünlerinden midye karides gibi ağır metal taşıyan yiyecekler onerılmez. Kalamar ayda 1 kez tuketılebilir.

Kokoreç ve diğer sakakatlar önerilmeyen gıdalar arasındadır.

Tercihen günde 1 en azından haftada ortalama 3- 4 kez yumurta önerilir.  Et  vb ürün tüketemeyen anne adayları günde 1 yumurta tüketebilir.

Sabah kahvaltıları önemlidir. Atlanmamalıdır.  Fındık, ceviz  aşırıya kaçmadan tüketilebilir.

Yaz aylarında 2- 3 lt sıvı tüketilmelidir. Sıvı tüketiminde şekerli sıvılar tercih edilmez.

Akşam yemeği 18:00- 19:00 gibi hafif olmalıdır. Yemek sonrası uzanmak mide yanmalarını refluyu arttırır. Yürüyüş yada en azından oturmak daha uygundur. acı ekşi yağlı tatlı gıdalar refluyu arttırır.

Reflu durumunda gerekirse bebeğe zararı olmayan ilaç tedavisi önerilebilir.

 

Aşırı tatlı, yağlı ağır gıdalar sadece anne adayında gereksiz kilo alınımına neden olur. Bebeğin gelişimine katkı sağlamaz.  Bunlar yerine proteinden zengin gıdalar tercih edilmelidir.( et,süt , yumurta, balık,tavuk..)

Bebeğin gelişimi için gerekli olan üç ana yapı taşının dengeli olarak alınması gereklidir.  Bunlar protein, kalsiyum ve vitamin-mineral gruplarıdır.

Proteinlerin ana kaynağı hayvansal besinlerdir.  Esansiyel olarak adlandırılan amino asitlerin hepsini içermemelerine rağmen bitkisel proteinler de hayvansal proteinlerin yerini kısmen tutabilir.

Vejetaryenlerde gebeliğin seyri genellikle normaldir. Bitkisel proteinlerin önemi artmıştır.

Kırmızı et yenmesi şart değildir ve tavuk ve balık kırmızı etin yerini tutabilir.  Balık haftada iki defa yenebilir. Denizde uzun süre yaşayan büyük balıkların etlerinde bazı ağır metalleri biriktirdikleri için bunların çok sık yenmesi önerilmemektedir.

haftada 120-150 gr ton balığı tüketilebilir.

 

Kalsiyum kaynağı olarak süt ve süt ürünlerinin bebeğin kemik gelişimini karşılamaları için yeterli miktarda alınmaları gerekir.

İlerleyen gebelik haftalarında günde ortalama 400 mg kalsiyum alınması gereklidir.

Çoğul gebeliklerde bu miktar artar.

Günde iki su bardağı süt içilmesi, bir küçük kase yoğurt yenmesi ve iki kibrit büyüklüğünde peynir yenmesi ile bu miktarda kalsiyumu alma olanağı vardır.

Süt ve süt ürünlerinin yarım yağlı veya yağsız yenmesinin herhangi bir zararı yoktur.

Çiğ ve az pişmiş etten uzak durulmasında yarar vardır.  Sushi konusu  tartışmalıdır.

Gebelik döneminde beslenmenin gerektiği kadar olması ve her besin grubunun dengeli olarak alınması yeterlidir. “İki canlı olma” nedeni ile aşırı besin tüketiminin, bebeğin gelişimine bir faydası yoktur. Hamilelik öncesi tek kişilik beslenme alışkanlığı gebelik boyunca da devam ettirilmelidir.

 

3 HAMİLELİKTE YAZ KIYAFETLERİ

Seyahatler esnasında rahat kan dolaşımını engellemeyen pamuklu keten materyalden yapılmış kıyafetler tercih edilmelidir.

Açık renk kıyafetler güneş ısıgını yansıtarak vücudu serin tutar koyu renk kıyafetler ise vücut ısısının artmasına neden olarak anne adayında su açığının artmasına yol açar.

Naylon özellikli vücudu saran vücut ısısını arttıran kıyafetler uygun değildir.

Yazın giyilecek giysilerin hava sıcaklığına uygun olması akşamları serinleyen tatil beldelerinde bu gündüz gece farkına göre kıyafet seçimi önemlidir.

Alçak topuklu ve spor ayakkabılar tercih edilir. Düz ayakkabılar bel ağrısı yapabilirken yüksek topuklu ayakkabılar düşme riski taşıdığı için önerilmez.

Şık bir şapka, güneş ışınlarının zararlarından korunmak için önemli bir aksesuardır.

 

 

4 HAMİLELİKTE YAZ SPORLARI, DENİZ  ve GÜNEŞ

 

Yaz ayları için ideal spor anne adayları için YÜZME’dir. Aşırı kilo almayı önlemesinin yanında doğumu kolaylaştırıcı etki gösterir.

Sıcak günlerde gölgede ve serin ortamlarda kalınması önemlidir.  Bol su ve meyve sularının tüketilmesinde yarar vardır.

Denize ve temiz havuzlara girilmesinde ve yüzülmesinde sakınca yoktur.

Havuzların mutlaka devri daim motorlu ve klorlanmış olmalarına dikkat edilmelidir.
Yüzerken kulaçtan ziyade kurbağalama stili daha iyidir.

Dalış, atlama, su sporları, plaj voleybolu, surf, yamaç paraşütü, su kayağı  hamilelik dönemi için uygun değildir. önerilmez. Aşırı dalgalı zamanlarda denize girilmemelidir.
Güneşin dik geldiği saatlerde gölgede olmakta yarar vardır.  Diğer zamanlarda güneşe çıkılabilir ve yanılabilir ancak mutlaka en az 30 faktörlü koruyucu bir güneş kremi sürmek gerekir.

Yüzme ve güneşlenme için ideal saatler 07:00-11:00  16:00-19:00  arasıdır.
Gebelikte güneşin ciltte leke yapıcı etkisi daha belirgindir.
Güneşlenirken karnı korumaya veya örtmeye gerek yoktur.

Yüzme dışında yapılabilecek sporlar;  yürüyüş, yoga, plates,  ağırlık kaldırmadan fitness olarak sayılabilir.

Sıcak ve nemli havalarda ortamlarda bu sporlar sağlıklı olmayabilir.

Sabit bisiklete binilebilir. Ancak normal bisikletler düşme riski taşır.

Spor esnasında bol miktarda su tüketilmeli, çarpıntı göz kararması baş dönmesi kasık ağrısı  nefes darlığı olduğu durumlarda spora devam edilmemelidir.

 

BÖCEK SOKMALARI

Yazın tatil yörelerinde sık rastlanan bir sorun da böcek sokmalarıdır.

Sivrisinek sokmalarına karşı odada kullanılan elektrikli sivrisinek kovucu tabletler gebelikte kullanıma uygundur kullanılabilir.

oda spreyleri ve vücuda uygulanan losyonlar bebeğin organ gelişiminin devam ettiği ilk 3 aydan itibaren kullanılabilir.
Arı sokması çok alerjik olan anne adayları hariç çoğunlukla sorun teşkil etmezken akrep, yılan  çıyan, kene gibi sokmalarda acilen doktor kontrolü önerilir. Böyle durumlarda hastaneye gidene dek kan dolaşımını azaltmak amacı ile turnike uygulaması yapılabilir. Kene görülürse koparılmamalıdır.

 

 

Op Dr Zeki SALAR  Memorial Ataşehir Hastanesi İStanbul