Bu dağın hikayesi Homeros ile başlar,Destana göre deniz perisi ile Peleus’un düğününde kader ağlarını örer.
Gökten atılan elma üç tanrıçanın elinde çoban Paris’e ulaşır,hakemlik yapması için…
Afrodit güzeller güzeli helen’nin aşkını düşürür Paris’in kalbine,onu güzel seçti diye,
Zeus hakka dayanan insanca bir düzenin kurucusu ve koruyucusu sayılır,
Truva savaşının İda dağının doruğundan izler ve yönetirdi,
Kimi zaman Akaların kimi zaman Troya’lıların yanındadır, kimi kez de güçsüzdür,kadere karşı gelemez.
10 yıl süren savaş sonunda annesi Afroditin de yardımı ile babası Ankeses’i sırtlayıp ida dağının doruklarına sığınır,
Antandros kentinde gemilerini yaptırıp Akdeniz’e açılır ve Roma’nın kuruluş öyküsü de böyle başlar,
Homeros hayranı Makedon Kralı iskender’in anadolu seferi,Perslerle savaşları ve sonrası Roma imparatorlu’ğunun hakim olduğunu görürüz bu topraklarda ,
Selçuklu döneminde Yörükler,Osmanlı Döneminde Tahtacı Türkmenler bu coğrafyaya ev sahipliği yapmışlar…
Orta asyadaki inançlarının etkisi ile Şamanizm’de kutsal sayılan dağın zirvesi,
Kadın Eren, Karataş ve Kaz figürleri ön plandadır,
Sarıkız Efsanesi ve türbesi ile farklı bir anlam kazanır ve adı Kazdağı’na dönüşür,
Sabahattin Ali ünlü Hasan boğuldu hikayesinde; ovalı Hasan ile obalı Emine’nin aşkı nı anlatır,
Havranlı Şair Mustafa Seyit Sütüven ise şiirinde ,şelalenin 17 metre yükseklikte tüven efsunlu suyunda dağın tüm değerlerini özetler,
